عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِيفٍ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ عَنْ عَلِيٍّ علیه السلام قَالَ:
هَبَطَ جَبْرَئِيلُ عَلَى آدَمَ علیه السلام فَقَالَ يَا آدَمُ إِنِّي أُمِرْتُ أَنْ أُخَيِّرَكَ وَاحِدَةً مِنْ ثَلَاثٍ فَاخْتَرْهَا وَ دَعِ اثْنَتَيْنِ فَقَالَ لَهُ آدَمُ يَا جَبْرَئِيلُ وَ مَا الثَّلَاثُ فَقَالَ الْعَقْلُ وَ الْحَيَاءُ وَ الدِّينُ فَقَالَ آدَمُ إِنِّي قَدِ اخْتَرْتُ الْعَقْلَ فَقَالَ جَبْرَئِيلُ لِلْحَيَاءِ وَ الدِّينِ انْصَرِفَا وَ دَعَاهُ-فَقَالا يَا جَبْرَئِيلُ إِنَّا أُمِرْنَا أَنْ نَكُونَ مَعَ الْعَقْلِ حَيْثُ كَانَ قَالَ فَشَأْنَكُمَا وَ عَرَج.
جبرئیل بر حضرت آدم علیهما السلام فرود آمد و عرضه داشت: ای آدم! من امر شده ام تا تو را در سه چیز مخیر سازم تا یک را انتخاب و کنی و دو تا را رها کنی. حضرت آدم فرمود: ای جبرئیل! آن سه چیز چیست؟ جبرئیل گفت: عقل، حیاء و دین. حضرت آدم فرمود: قطعا من عقل را انتخاب می کنم. پس جبرئیل به حیاء و دین گفت: برگردید و او را رها کنید. آن دو گفتند: ای جبرئیل! ما امر شده ایم تا به همراه عقل هر کجا که باشد باشیم. جبرئیل فرمود: اختیار با شماست و بالا رفت.
این بدان معنا نیست که حضرت آدم(علیه السلام) دارای این موارد نبود، بلکه جبرئیل به آدم می فرماید که یکی از این موارد را انتخاب کن و می خواهد مقام آن را بیان کند.
قوة ای که انسان را از زشتی ها و عیوب دور می سازد[1].
محاسن و خلقیات نیکو به واسطه عقل در انسان پدیدار شده است و بنابراین هرجا که عقل کامل باشد خلقیات نیکو نیز موجود خواهد بود و در صورت وجود عقل وجود تمامی محاسن ممکن خواهد بود بر خلاف مثلاً حیا که در صورت بودن ممکن است دین نباشد.
اینکه چطور جبرئیل با حیاء و… صحبت کرده است پاسخ داده شده است به اینکه اولاً از نظر قدرت الهی اشکالی وجود ندارد و ممکن با جبرئیل صحبت کنند همانطور که درخت و سنگ و… صحبت کرده اند، و ثانیاً ممکن است که خداوند متعال جسم مثالی برای آنان خلق نموده باشد.
[1] لسان العرب، ج14، ص217