فهرست
فهرست
أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِيسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ:
قُلْتُ لَهُ مَا الْعَقْلُ قَالَ مَا عُبِدَ بِهِ الرَّحْمَنُ وَ اكْتُسِبَ بِهِ الْجِنَانُ قَالَ قُلْتُ فَالَّذِي كَانَ فِي مُعَاوِيَةَ فَقَالَ تِلْكَ النَّكْرَاءُ تِلْكَ الشَّيْطَنَةُ وَ هِيَ شَبِيهَةٌ بِالْعَقْلِ وَ لَيْسَتْ بِالْعَقْلِ.
[راوی می گوید] به امام عرض نمودم: عقل چیست؟ امام فرمود: آن چیزی است که با آن خداوند عبادت شود و بهشت با آن به دست آید. راوی می گوید عرض نمودم: پس آنچه در نزد معاویه است چیست؟ امام پاسخ داد: آن نیرنگ است، آن شیطنت است و آن شبیه به عقل است و عقل نیست.
این جمله استفهامی است و منظور این است که آنچه در معاویه است چیست، همانطور که در بعضی نسخ فمالذی آمده است.
از این جهت که هر دو برای جلب منافع استفاده می شود شبیه هستند. اما یکی جلب منافع معنوی کرده و دیگری جلب منافع دنیوی و ضرر اخروی.
یعنی وجه افتراقی که با عقل دارد این است که عقل در مواضع نیکو به کار می رود و جهل در موارد شر.