شرح حدیث «حصن خداوند»

حکایت:

این حدیث سلسلة الذهب نام گرفته است چرا که سلسله راویان آن تا خداوند متعال والا هستند.

نگامی‌که ابوالحسن حضرت امام رضا (علیه‌السلام) به نیشابور آمدند و خواستند که از نیشابور خارج شوند و به‌سوی مأمون روند، اصحاب حدیث بر او جمع شدند و به آن حضرت عرض کردند که یا ابن رسول‌الله از میان ما می‌روی و به ما حدیثی نمی‌گویی که از آن استفاده کنیم و بهره ببریم و حضرت در هودج «کجاوه» نشسته بود پس سر خود را بیرون آورد و این روایت را فرمود.[1]

شمولیت حدیث:

طبق متن این روایت، تمامی مسلمانان باید از عذاب خداوند متعال در امان باشند. اما تصمیم گیری و حکم دادن به روایت باید بعد از ملاحظه قواعد کلی مانند دیگر روایات و تشکیل خانواده حدیثی باشد. چرا که بعد از کنار هم نهادن روایات هم معنا و هم مضمون، چه بسا مفهوم بسیار متفاوتی به دست آید.

در رابطه این روایت نیز به سه موضوع می توان اشاره کرد:

1. در دیگر نسخه ها، عبارت فَلَمَّا مَرَّتِ الرَّاحِلَةُ نَادَانَا بِشُرُوطِهَا وَ أَنَا مِنْ شُرُوطِهَا[2]؛ بنابراین امام علیه السلام این شمولیت را بعد از بیان این روایت با عبارت دوم تخصیص زده است و این اسلام را مقید به ولایت خود نموده است.

شیخ صدوق نیز بعد از نقل این روایت، می فرماید:

قَالَ مُصَنِّفُ هَذَا الْکِتَابِ مِنْ شُرُوطِهَا الْإِقْرَارُ لِلرِّضَا علیه‌السلام بِأَنَّهُ إِمَامٌ مِنْ قِبَلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى الْعِبَادِ مُفْتَرَضُ الطَّاعَةِ عَلَیْهِم‏.[3]

2. در کتاب امالی شیخ صدوق این حدیث را به صورت دیگر نقل می کند و نوشته است که امام فرمود: وَلَایَةُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ حِصْنِی فَمَنْ دَخَلَ حِصْنِی أَمِنَ نَارِی.[4]
3. روایات بسیاری که توحید را در کنار امامت آورده و امامت را شرط ورود به بهشت و عاقبت به خیری دانسته است.

البته متن منقول از شیخ صدوق، همانند روایت اول مشهور نیست اما هدف آنکه با کنار هم چیدن دیگر روایات مشابه و نسخه ها و روایات هم معنا(خانواده حدیثی) شمولیت روایت تخصیص خورده و مشخص می شود که بعد از اقرار به توحید، اقرار به ولایت و اطاعت از اوامر امام برای ورود به پناهگاه الهی واجب و لازم است.

[1] [2] [3] توحید صدوق، ص25

[4] أمالی صدوق، ص235