فهرست
فهرست
وَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ:
أَرْبَعَةٌ أَنَا لَهُمْ شَفِيعٌ يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ اَلْمُكْرِمُ لِذُرِّيَّتِي وَ اَلْقَاضِي لَهُمْ حَوَائِجَهُمْ وَ اَلسَّاعِي لَهُمْ فِي أُمُورِهِمْ عِنْدَ مَا اُضْطُرُّوا إِلَيْهِ وَ اَلْمُحِبُّ لَهُمْ بِقَلْبِهِ وَ لِسَانِهِ.
چهار هستند که در روز قیامت من شفاعت کننده ایشان هستم: آنکه خانواده مرا گرامی بدارد، آنکه خواسته ایشان را برطرف نماید، آنکس که هنگامی که ذریه ام به او احتیاج دارند، در امورشان کوشش کند، آنکه ایشان را با قلب و لسان دوست بدارد.
این چهار گروه در واقع یک گروه هستند و چهار معیار برای گروه شفاعت شونده هستند چرا که مثلا آنکه حوائج ایشان را برطرف کند، قطعا اینان را با قلب و زبان دوست می دارد و غیره.
آنچه در معنای لام در اینجا متبادر است، معنای اختصاص لام جارّه است، یعنی من برای اینان شفاعت می کنم. اما چه بسا بتوان معنای تعلیل برای لام گرفت، بدین معنا که شفیع بودن من پیامبر در روز قیامت، به دلیل وجود این چهار گروه است.
اهل بیت علیهم السلام آیا نیازمند و محتاج دیگران هستند؟ و یا به عبارت دیگر آیا امام می تواند چیزی را از دیگران بخواهد و به آن خواسته محتاج باشد؟
این سؤالی است که نیاز به بحث و بررسی فراوان دارد و بر اساس همین سؤال ممکن است بر این روایت در عبارت حوائجهم و اضطروا مطرح شود.
پاسخ اینکه:
اولا ممکن است ما احتیاج و نیاز اهل بیت را قبول نماییم ولی با این شرط که این احتیاج در امور دنیوی که رسالت و هدف از امامت را مختل نکند واقع شود و اینکه امام می تواند با استفاده از قدرت های فوق العاده این احتیاجات را برطرف کند اما امام همیشه از این قدرت استفاده نمی کند و قرار است زندگی عادی در میان مردم همانند خود داشته باشد. بنابراین منظور از احتیاجات در روایت نیز ممکن است اینچنین باشد.
ثانیا می توان مقصود از این دو عبارت را به گونه ای دیگر دریافت کرد و منظور از احتیاج را خواسته امام دانست. یعنی درخواست هایی مانند توصیه ها و اوامر که امام علیه السلام از مردم کرده است.
این عبارت به صریح و عبارت های قبل آن به صورت کنایی، اولا در مقابل اعتقاداتی افراطی در باب شفاعت و ثانیا پاسخ به شبهات در موضوع شفاعت است.
قید بقلبه این را می رساند که تنها محبت زبانی باعث شفاعت و بهشتی شدن انسان نمی شود و انسان بهشتی کاسه عمل پری نیز دارد.